- Tegese sesorah/pidhato/tanggap wacana/medhar sabda
Sesorah yaiku micara utawa nglairake gagasan, panemu
sarana lisan ing sangarepe wong akeh. Sesorah iku ngadhepi wong sing maneka
warna, upamane beda pangkat/kalungguhan, tataran ngelmu, umut, lan sapiturute.
Mula wong kang sesorah iku kudu ngerti bab wigati sing kudu digatekake supaya
anggone sesorah bisa kasil karo sing dikarepake. Miturut panemune wong sing
nindakake, sesorah iku ora angel kajaba kudu ngerti bab wigatine sesorah, uga
gelem gladhen/latihan, saengga anggone sesorah bisa becik lan lancar.
- Ancase sesorah
1. Atur pambagya: sesorah kanggo nampa rawuhe tamu kang ana ing acara apa
wae kayata acara supitan, tanggap warsa (ulang taun) lan sapiturute.
2. Atur kabar/pawarta/informasi: informasi ing kene bisa arupa
palapuran utawa nyritakake sawijining bab marang pamiarsa
(pangrungu/pendengar). Bab sing kudu digatekake yaiku sing sesorah kudu bisa
medharake kanthi cetha/gamblang perkara apa kang kudu dimangerteni dening wong
akeh. Pamiarsa kang sadurunge ora ngerti babar pisan bisa dadi ngerti/gamblang
informasi kang diwedharake. Upamane sesorah palapuran ing rapat organisasi,
promosi sawijining barang, lan sapiturute.
3. Aweh panglipur/hiburan: sesorah kanggo aweh panglipur iki
kanthi ancas supaya sing mirengake bisa seneng penggalihe, upamane ing acara
mantu, tanggap warsa, lan sapiturute. Bisa uga kanggo panglipur ing acara
layatan supaya kulawarga sing lagi bela sungkawa/kasripahan bisa nampa kanthi tabah
lan eklas.
4. Pangajak: sesorah ingkang asipat pangajak kanthi ancas supaya
sing mirengake percaya banjur kapincut/melu, katut, katarik atine lan gelem
nindakake apa kang diwedharake sing sesorah. Upamane sesorah ing papan
ibadah, sesorah ing babagan agama lan sapiturute.
- Bab wigati nalika sesorah
Supaya anggone sesorah bisa kaleksanan kanthi becik, mula sing sesorah kudu
nggatekake bab:
- Basa
Basa sing digunakake kudu laras/cocog karo sing diadhepi.
Basa ngoko digunakae menawa sing diadhepi iku bocah utawa luwih enom tinimbang
sing sesorah. Basa krama digunakake menawa ngadhepi wong sing luwih tuwa utawa
wong sing kudu dikurmati. Wong sesorah kudu ngerti kahanan, yen ing desa utawa
kampung bisa nggunakake basa krama kabeh, nanging yen ing kutha bisa kacampur
bahasa Indonesia laras karo sing mirengake.
Manut kanyatan ana ing adicara temanten, sukuran,
supitan, tanggap warsa, basa sing digunakake yaiku basa krama sing becik
kacampuran basa rinengga supaya becik menawa dirungokake lan tandha kurmat marang
tamu sing padha rawuh.prayogane basa sing digunakake iku prasaja, ukarane ora
ngambra-ambra lan wusana penak dirungokake dening wong liya.
- Busana
Ajining raga saka busana. Menawa sesorah prayogane migunakake busana sing
becik lan sopan. Bab iki kajaba ngurmati sing mirengake sesorah uga bisa kanggo
njagani lan ngajeni awake dhewe. Busana uga kalarasake karo kahanan lan ancase.
- Swara
Wiramaning swara sing kepenak dirungokake, aja keseron utawa alon anget.
Anggone ngucapake tetembungan sing cetha, ora groyok, ora kecepeten saengga apa
kang diwedharake gampang dingerteni karepe, iramane ora lugu kaya wong maca
buku.
- Solah bawa/patrap/tindak-tanduk
Solah bawane wong sesorah iku kudu manteb lan teteg, madhep, madhep marang
pamriksa, tangan ngapurancang, aja tumungkul/ndhingkluk lan aja ndangak.
Bab liyane sing kudu disingkiri antarane:
- Polatane
mbesengut,
- Gugup,
- Ngguyu sing
digawe-gawe,
- Kerep ndeleng
cathetan,
- Ngobahake
tangan/sikil,
- Ngadeg kaku
kaya wong baris,
- Tangan
methentheng,
- Tangan
sedhakep,
- Tangan mlebu
ing sak klambi utawa kathok.
- Urut-urutane sesorah
Supaya anggone sesorah runtut prayogane nggatekake urut-urutane sesorah
yaiku:
- Purwaka: isine salam lan puji sukur marang Gusti dene isih bisa ketemu nindakake acara iku. Uga matur panuwun marang tamu sing kersa nglonggarake wektu rawuh ana ing acara iku.
- Isi/wigatining atur: bab apa wae sing bakal diaturake, upamane atur pambagya supitan, sukuran, wakil kulawarga ing adicara manten lan sapiturute.
- Panutup: isine dudutan; uga isine pangarep-arep: isine bab sing disuwunake (diarep) sing kagungan kersa marang tamune, upamane donga, pitutur, lan sapiturute; atur panuwun awit rawuhe para tamu lan nyuwun pangapura menawa anggone nampa tamu utawa micara ana tetembungan sing kurang becik lan solah bawa utawa tumindak sing ora mranani penggalih; uga salam panutup.
Metode sesorah/pidhato
1. Naskah yaiku sesorah kanthi maca sawutuhe. Kaluwihane:
runtut; kakurangane: kurang komunikatif.
2. Apalan yaiku sesorah kanthi ngapalake naskah kang wis
digawe. Kaluwihane: ngandharake dhewe; kakurangane: kurang komunikatif.
3. Ekstemporan yaiku sesorah kanthi nggawa cathetan kang
pokok-pokok. Kaluwihane: runtut lan komunikatif.
4. Impromptu yaiku sesorah dadakan/spontan. Kaluwihane:
ngandharake dhewe, ora runtut.
TULADHA-TULADHA
SESORAH
1. Tuladha sesorah ambal warsa (ulang tahun SMP)
Assalamu’alaikum Wr. Wb
Nuwun,
Ingkang kinabekten Bapak Kepala Sekolah,
Ingkang pantes sinudarsana Bapak saha Ibu Guru,
Ingkang kinurmatan Bapak/Ibu Karyawan,
Para kadang wredha mudha siswa SMP Tunas Bangsa
ingkang kula tresnani.
Langkung rumiyin sumangga kula panjenengan ngunjukaken
puja-puji pudyastuti dhumateng ngarsanipun Gusti Ingkang Mahawikan. Inggih awit
sih nugraha sarta berkahipun, kula panjenengan saged pinanggih ing papan punika
kanthi bagya mulya kalis ing sambekala
Salajengipun, kula ingkang pinangka sesulihipun
panitya, ngaturaken sugeng rawuh. Mugi-mugi rawuh panjenengan saged damel
regenging swasana. Awit saking punika, kula ngaturaken agunging panuwun boten
kesupen, kula ngaturaken gunging panuwun dhumateng Bapak Kepala Sekolah ingkang
sampun paring idi palilah murih kaleksanananipun sedya pengetan ambal warsa SMP
Tunas Bangsa ingkang kaping -60 ing kalenggahan siyang punika. Ugi kula
ngaturaken gunging panuwun ingkang tanpa upami dhumateng Bapak/Ibu Guru
sumarambah Para Karyawan ingkang kepareng paring iguh pratikel murih
pratitising adicara punika. Atur panuwun ugi kula aturaken dhumateng para
kadang wredha mudha siswa SMP Tunas Bangsa , ingkang asung sabiyantu ngantos
adicara punika saged kaleksanan kanthi gancar.
Para Bapak, Ibu, sarta kadang mitra ingkang
satuhu bagya mulya. Bilih wigatosing gati , panjenengan kasuwun rawuh ing
pahargayan ambal warsa SMP Tunas Bangsa kaping-60 punika kanthi ancas,
mugi-mugi pahargyan punika saged dados pecuting lampah ing dinten-dinten
samangke, ngandelaken tekad majengangaken panggula wenthah umumipun,
ningkataken prestasi sekolah tuwin akhlakipun para siswa mliginipun.
Menggah wedharan sajangkepipun mungguhing
pengetan ambal warsa SMP Tunas Bangsa dalah pameran, bazaar, tuwin pentas seni,
badhe kababar dening panjenenganipun Bapak Kepala sekolah . mugi-mugi kanthi
wedharan samangke, mliginipun para siswa tumanggap ing karya bilih labuh
labetipun para sesepuh tuwin alumni SMP Tunas Bangsa rikala semanten sanyata
awrat. Ingkang tundhonipun saged nglajengaken semangatipun, pangurbananipun
miwah ngukir prestasi ing tataran nasional punapa dene internasional. Awit
saking punika, kula nyuwun dhumateng panjenenganipun Bapak kepala sekolah
kersaa paring wedharan pengetan ambal warsa SMP Tunas Bangsa ingkang kaping-60
kalajengaken hambuka adicara pameran, bazaar, dalah pentas seni.
Ing wasana, sugeng mriksani ngantos paripurnaning
adicara. Namung kemawon, mbokbilih lampahing adicara punika kirang mranani
penggalih panjenengan, panitya nyuwun agunging pangaksami. Dene kula pribadi nyuwun
lumunturing sih pangaksami menggah solah bawa dalah panataning basa ingkang
tebih saking tatakrama tuwin paramasastra.
Nuwun. Wassalammu’alaikum wr.wb.
Matur nuwun.
2. Pasrah calon pinanganten kakung
Assalamu’alaikum Wr. Wb.
Panjenenganipun Bapak/Ibu Sena Nugroho ingkang
satuhu dhahat kinurmatan.
Kula pinangka talanging basa panjenenganipun
Bapak/Ibu Hadi Sugito wingking saking Toyan ,Wates , Kulon Progo
Ingkang sepisan:
Panjenenganipun Bapak/Ibu Hadi Sugito saha para
pinisepuh miwah sesepuh ing Toyan Wates Kulon Progo ngaturaken salam taklim
katur panjenenganipun Bapak/Ibu Sena Nugroho miwah para pinisepuh lan sesepuh
wonten ing tlatah Gunung Ketur, Pakualaman Ngayogyakarta mriki kanthi atur :
Assalamu’alaikum Wr.Wb. Saha kinanthenan pepuji mugi-mugi baraya ageng
Bapak/Ibu Seno Nugraha dalah warga bebrayan ing mriki tansah pinaringan berkah
rahmating Pangeran, suka rahayu ingkang pinanggih.
Kaping kalihipun:
Kula ingkang tinanggenah masrahaken calon
penganten kakung nama bagus Permadi atmajanipun Bapak/Ibu Hadi Sugito kanthi
panyuwunan mugi keparenga kadhaupaken kaliyan pun rara Wara Subadra putrinipun
Bp/Ibu Seno Nugroho.
Kaping tiganipun :
Saderengipun calon penganten kakung kula
pasrahaken wonten ing ngarsa panjenengan, kula ngaturaken sesanti puja-puji
pudyastuti ing Gusti Ingkang Murbeng Dumadi mugi-mugi upacara ijab qobul miwah
pahargyan wiwahan ingkang badhe katindakaken sageda kalampahan kanthi wilujeng
kalis ing sambekala.
Ing samangke calon penganten kakung kula
pasrahaken ing panjenengan Ingkang punika , mbokbilih samudayanipun ingkang
magepokan kaliyan tata cara ijab qobul sampun satata, keparengan ijabing calon
pinanganten enggal katindakna.
Wasana kula ingkang tinanggenah masrahaken putra
calon panganten kakung bok bilih wonten kuciwaning atur miwah kiranging suba
sita, nyuwun sih lumunturing samodra pangaksami, Nuwun.
Wassalamu’alaikum Wr. Wb.
3. Tuladha sesorah Sripah
Assalamu’alaikum Wr. Wb.
Inna Lillahi wa inna illaihi rooji’un 3X
Panjenenganipun Baraya ageng Bapak. Budi Santosa
ingkang katemben nandhang dhuhkita ingkang dhahat kinurmatan.
Panjenenganipun para ta’jizah kakung putri
ingkang dhahat kinurmatan.
Langkung rumiyin sumangga sesarengan boten
kendhat ngaturaken puji syukur konjuk wonten Ngarsa Dalem Allah SWT ingkang
sampun kepareng paring karohmatan dhumateng kula lan panjenengan sedaya awujud
gumelaring kabagaswaran satemah saged kempal manunggal ing dalem duhkita mriki
saperlu caos pakurmatan ingkang pungkasan dhumateng almarhumah Ibu Sutini Budi
Santosa. Ingkang salajengipun keparenga kula matur minangka sesulihipun
warganing bebrayan ing dhusun Jati Srana mriki
Ingkang sepisan:
Warganing bebrayan ing dhusun Jati Srana
ngaturaken ndherek bela sungkawa, awit sedanipun Almarhumah Ibu Sutini Budi
Santosa.
Kita warganing bebrayan nglenggana punapa ingkang
panjenengan raosaken, punapa ingkang panjenengan sandhang, kita rerencang
ngindhit sungkawa panjenengan mugi andayanana saged ngenthengaken raosing
panalangsa lan dhuhkita.
Kaping kalih:
Warganing bebrayan ing dhusun Jati Srana sami
anekseni, bilih nalika sugengipun Almarhumah Ibu Sutini Budi Santosa sae
tumindakipun dhateng bebrayan, mungkul ing panembah lan ngibadah, boten nate
damel sakserik dhateng sesami.
Mila paseksen punika mugi kapriksanana ing
Pangeran, satemah kepareng paring kanugrahan dhateng alusipun Almarhumah Ibu
Sutini Budi Santosa.
Kaping tiga:
Warganing bebrayan ndherek memuji lan ndedonga,
mugi-mugi Gusti Allah SWT, paring pangapunten sadaya dosanipun, paring ganjaran
sedaya ngamal kasaenanipun, dipun paringana panggenan ingkang prayogi lan mugi
kalebet seda ingkang khusnul khotimah. Amin.
Dene kulawarga ingkang tinilar mugi kaparingana
manah ekhlas, sabar lan pasrah, lila nampi panduming Gusti Ingkang Maha Agung.
Cekap semanten atur kula minangka sesulihipun
warganing bebrayan ing dhusun Jati Srana, wonten kirang trapsilaning atur kula,
kula nyuwun pangapunten.
Bilahit taufiq wal hidayah.Wassalamu’alaikum
wr.wb.
Matur nuwun.
4. Atur panampi calon panganten kakung
Assalamu’alaikum Wr. Wb.
Panjenenganipun Bapak/Ibu Hadi Sugito dalah
rombongan calon besan saking Toyan Wates Kulon Progo ingkang dhahat kinurmatan.
Kula ingkang tinanggenah pinangka talanging basa
panjenenganipun Bapak Seno Nugroho kekalih:
Ingkang sepisan :
Ngaturaken pambagya rahayu wilujeng sarawuh
panjenengan sedaya, ingkang sampun kanthi sugeng basuki ngiringaken calon
penganten kakung saking Toyan Wates Kulon Progo dumugi ing wismanipun Bapak
Seno Nugroho mriki.
Ingkang kaping kalih :
Menggah kasugengan saha salam taklimipun Bapak
Hadi Sugito sarimbit sampun kula tampi kanthi atur: Wangalaikum salam Wr. Wb.
Ingkang kaping tiganipun:
Bilih pasrah panjenengan calon panganten kakung
pun Bagus Permadi kula tampi kanthi suka pirenaning penggalih, lan samangke
sasampunipun dumugi ing titi wancinipun miwah samudayanipun sampun satata ing
gati badhe kula ijab qobulaken miwah kawiwaha kaliyan anak kula pun Rara Wara
Subadra.
Ingkang kaping sekawanipun:
Kula sadaya nyuwun tambahing donga pangestu para
tamu sadaya mugi-mugi ijab miwah pawiwahaning putra pinanganten sarimbit
tansaha manggih rahayu wilujeng lulus kalis nir ing sambekala.
Wasana hambokbilih wonten kiranging trapsila,
buja krama miwah cewet, kuciwa lan lacuting atur anggen kula nampi rawuh
panjenengan sedaya, mugi diagung ing pangaksama.
Wassalamu’alaikum, Wr. Wb.
Tuladha isi (topik) sesorah:
1. Syukuran nalika dadi siswa berprestasi
2. Tanggap warsa (ulang tahun) sekolah minangka
wakil siswa
3. Mangayubagya kanca kang kapilih dadi pengurus
OSIS
4. Syukuran lulus sekolah
5. Ketua panitia ing pentas seni pengetan dina
Kamardikan.
6. Syukuran bisa oleh pagaweyan.
7. Pengetan dina Kartini
8. Pengetan dina Pahlawan
9. Supitan/Khitanan
10. Ngresmekake gedung
Sumber : Jatirahayu, Warih. 2005. Pinter Sesorah
Tatakrama lan Racikan Tuladha Sesorah. Yogyakarta: Grafika Indah.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar